Van rendieren en sneeuwscooters.

Dinsdag 23 januari.

Deze nacht een paar keer wakker geworden onder een heldere sterrenhemel (glazen dak!) en flarden noorderlicht gezien. Maar niet zo mooi en spectaculair als twee dagen geleden. 

Misschien eentonig om opnieuw over de temperatuur te beginnen, maar deze ochtend is het nog kouder geworden: -31° C. Vandaag beginnen we met wat meer cultuur: “Reindeer & Sami culture tour” staat op het programma.

We vertrekken in groep om 10 uur onder leiding van gids Stefanie,  te voet, of ... toch niet helemaal te voet. Iedereen krijgt een “kick-slede”, een soort kruising tussen rollator, slede en step (“trottinette’ voor de Vlamingen). Gaat net iets sneller dan stappen, vooral dan in de afdalingen. Maar dus ook een ietsje kouder dan stappen: ik voel de haartjes in mijn neus bevriezen, alsof er kleine stokjes in mijn neus zitten. Er zit ijs op Betty’s reservebril. Door de fysieke inspanning hebben we het deze keer wel warm. En/of door de drie in plaats van twee paar kousen en/of door de extra jas. Overigens hebben we nu ‘s morgens minstens 15 minuten nodig om ons volledig aan te kleden. 

Mangigården.

We glijden/stappen langs het kerkje van Lannavaara naar Mangigården, waar we de Sami kultuur kunnen opsnuiven. Anita, Sami-afstammeling en moeder van een rendieren-eigenaar, leidt ons rond. Eerst buiten waar een vijftal rendieren op eten wachten: mos en een soort voeder-pellets. We komen er alles te weten over de rendieren-trek, het vroegere leven van de Sami en de impact van klimaatverandering op de rendieren. Doordat het nu meer en meer voorkomt dat er in de winter ook regen valt in plaats van sneeuw wordt de grond bedekt met ijs. Rendieren, die overigens grotendeels in het wild leven, kunnen dan niet meer bij het onderliggende mos geraken. Beren komen te vroeg uit hun winterslaap en verorberen maar wat graag een pas geboren rendierkalfje. 

Overigens worden rendieren vooral belaagd door veelvraten maar ook door lynxen, wolven en de “Golden Eagle” (Anita noemt hem de King’s Eagle). En daarmee hebben we de Zweedse “big five” gehad. 

De zon schijnt volop, maar staat laag aan de hemel. Mooie-foto-opportuniteiten maar ... een volle batterij laat ons toe om zo’n 20 to 30 plaatjes te schieten. Dan begeeft ze het door de intense kou. ‘t Lijkt wel terug naar de tijd van de analoge fotografie: maximaal 36 foto’s! Onderwerp dus weloverwogen goed kiezen.

Sápmi betekent: “land van de rendieren”. Zo’n 250.000 lopen er rond in totaal Sápmi. En ze kennen uiteraard geen grenzen tussen Noorwegen, Zweden, Finland of Rusland. We bekijken een Lavvu - teepee-achtige Sami-tent - van binnen. Om de koude handen en tenen op te warmen drinken we cheese-coffee bij een haardvuurtje binnen. Het stukje rubberachtige kaas in de koffie smaakt eerlijk gezegd naar ... niets. 

Tijd om terug te glijden, zo’n 45 minuten tot de Lodge. Bij aankomst zijn Betty’s wimpers wit bevroren en zit er ijs in haar neus. Na een stevige lunch komt dat wel in orde.

Kaamos.

Deze namiddag - de zon gaat onder om 14 uur - kleurt de noordelijke horzion mysterieus roos-paars-blauwig. Kaamos! Of: het licht van de poolnacht. Dit verschijnsel doet zich alleen maar voor in het hoge noorden, boven de poolcirkel EN bij zeer lage temperaturen, min 25° C of lager. Zo zorgt het koude weer nog voor een extra bezienswaardigheid.

Sneeuwscooters.

‘t Is 20:30 uur als we met een groepje van een veertiental personen klaar staan voor de “Aurora Mountain snowmobile tour”. Uitleg over de sneeuwscooter: gevaarte van 350 kg; kan tot 100 km per uur maar 70 is het toegelaten maximum; ruim plaats voor twee; verwarmd stuur; gas geven en minderen met de duim van de rechterhand, noodknop die motor in- en uitschakelt. Veiligheidsconsignes: stuur ALTIJD met twee handen vast houden. NOOIT voet van de treeplank halen, ook en vooral niet als de sneeuwscooter kantelt: gevaar voor verplettering van been. Als de scooter is omgekanteld is de vraag: lig je er onder (meestal wel)? Kan je je been bewegen? Zo ja, op eigen kracht wegkruipen. Zo nee, hulp van anderen nodig. 

Zou onze begeleider een EHBO-opleiding hebben gevolgd? Ik vraag het niet: wat niet weet, niet deert.

Helm op, vizier neer en starten. Schokkend rijden we in konvooi weg, de donkere poolnacht in. Niet evident dat duim-gas-geven. Groot gevoel van snelheid maar als ik na ruime tijd op het stuurdisplay durf te kijken, blijkt dat we maar maximum 20 km per uur rijden. Het duurt lang voor ik relax genoeg ben om naar het landschap te kijken. Met Betty alles kits ... we verleggen onze grenzen.

Afwisselend rijden (of beter “glijden”?) we door toendra (lage begroeiing met veel open stukken) en taïga (dicht bebost). Een bochtige weg leidt door het bos naar omhoog. Stoppen: de begeleider vraagt ons om nauwgezet op het pad te blijven want we gaan nu over een bevroren meer rijden. Hier en daar zijn er wakken aan de zijkanten van het sneeuwscooter-trail. Verder rijden en opnieuw stoppen: rendieren op de weg. Uiteraard verkiezen die ook het gebaande pad in plaats van de diepsneeuw. We houden halt op de top van een berg en bewonderen de sterrenhemel ... zonder noorderlicht. In de verte zien we de enkele lichtjes van Lannavaara. Hier op de top van de berg is het opnieuw erg guur. Het vizier van mijn helm is aangevroren, dus maar verder rijden met half-open vizier. Naalden prikken in mijn gezicht. Opnieuw bevroren neushaartjes. Ik voel tranen en snot over mijn gezicht lopen, maar ... stuur ALTIJD met twee handen vast houden!

Aan de rand van een bos stopt ons karavaantje sneeuwscooters. Er wordt een brede kuil gegraven in de sneeuw, meegebracht berkenhout in het midden, vuurtje aansteken en dan kan iedereen opwarmen, onder andere met gloeiend hete bessendrank. Speciale sfeer zo’n vuur in de sneeuw in de nacht in het hoge noorden.

De terugkeer gaat vlot: na een twingtigtal minuten staan we opnieuw aan de lodge. De hele uitstap heeft bijna drie uur geduurd! Nu nog een glaasje wijn als afsluiter en om de adrenaline weg te spoelen.